TY  - JOUR
ID  - 2022108
TI  - کشف فرایند تحقق عدالت اجتماعی با تحلیل آیات مشتمل بر دو کلیدواژة «عدل» و «قسط»
JO  - مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)
JA  - 9
LA  - fa
SN  - 2423-5679
AU  - Mohammad javad, ghasemi asl estahbanati
AD  - دکتری - فلسفه اقتصاد اسلامی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)
Y1  - 2023
PY  - 2023
VL  - 14
IS  - 1
SP  - 93EP  - 112عدالت اجتماعي ,فرايند تحقق عدالت اجتماعي ,عدل و قسط در قرآن ,DO  - 10.22034/pajohesh.2025.2022108
AB  - درک ضرورت عدالت فطری است، اما فهم دقیق مؤلفه‌ها و فرایند آن دغدغة اندیشمندان و برآورندة نیازهای جامعه است. درک نگاه قرآن به عدالت نیازمند فهم جامعی از آیات ناظر به عدالت است. این مقاله کوشیده است با تنظیم آیات مربوط به عدل و قسط، نظریه‌ای دربارة «فرایند تحقق عدالت اجتماعی» استنباط کند. بدین‌روی قریب ۵۰ آیة دارای کلیدواژة «عدل» و «قسط» انتخاب شده و از ۷۰ کلیدواژه در این آیات، قریب ۲۵ کلیدواژة اصلی استخراج شده و از ۸۰ آیه، برای ۱۴ کلیدواژة اصلی سلبی، معادل‌های ایجابی انتخاب گردیده است. بر اساس دو تفکیک «رفتار ـ وضعیت» و «ویژگی‌ها ـ آثار»، کلیدواژه‌های اصلی ایجابی به چهار بخش تفکیک و بر مواضع تحقق عدالت (نیازها، امکانات، تکالیف و حقوق) منطبق شده است. استمرار عمومی رفتار عادلانه، جامعه را به تحقق وضعیت عادلانه در جامعه سوق می‌دهد و به‌تدریج، آثار رفتار عادلانه و سپس آثار وضعیت اجتماعی عادلانه جامعه را فرا می‌گیرد. بنابراین، فرایند تحقق عدالت اجتماعی در قرآن چهار گام دارد: ۱) نیازها: حق و خیر؛ ۲) امکانات: امام حق، علم، شریعت، برّ و حدود؛ ۳) تکالیف: استمرار عمومی ایمان، پیروی علم، پیروی شریعت، حفظ حدود، انجام برّ، اتّقاء، اقتصاد، احسان، ایفاء، اصلاح، ابداء و تبیین؛ ۴) حقوق: فراگیرشدن اطمینان و اعتماد و تحصّن، رواج یافتن نفع، رشد، قوام، ثبات، کمال و تأویل احسن.
UR  - https://pajohesh.nashriyat.ir/node/2022108
L1  - https://pajohesh.nashriyat.ir/sites/pajohesh.nashriyat.ir/files/article-files/2022108-1748933741.pdf
ER  -