TY  - JOUR
ID  - 5003161
TI  - مباحث الفاظ اصول فقه به مثابه منطق دلالت‌شناختی نظریه‌پردازی در علوم انسانی اسلامی
JO  - مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)
JA  - 9
LA  - fa
SN  - 2423-5679
AU  - Mahdi, shoshtari
AD  - دانشیار فقه و مبانی حقوق دانشکده شهید محلاتی(ره)
Y1  - 2025
PY  - 2025
VL  - 15
IS  - 2
SP  - EP  - مباحث الفاظ ,نظریه‌پردازی ,علوم انسانی اسلامی ,دلالت‌شناسی ,اصول فقه ,DO  - 10.22034/pajohesh.2025.5003161
AB  - یکی از چالش‌های بنیادین در مسیر تولید علوم انسانی اسلامی، فقدان روش‌شناسی‌ای بومی، منسجم و معرفت‌زا برای استخراج مفاهیم و نظریه‌ها از متون دینی است. این مقاله با تمرکز بر «مباحث الفاظ» در اصول فقه، به بررسی این فرضیه می‌پردازد که قواعد دلالت‌شناختی اصول فقه - نظیر ظهور، عموم و خصوص، مطلق و مقید، سیاق و مدلول‌های التزامی – می‌توانند نقش روش‌شناسی در فرآیند نظریه‌پردازی علوم انسانی اسلامی ایفا کنند. روش این پژوهش، تحلیلی-نظری و مبتنی بر تطبیق قواعد اصولی با ساختارهای مفهومی در علوم انسانی است.
در هر بخش از مقاله، یکی از قواعد مباحث الفاظ معرفی و تحلیل شده و با ارائه نمونه‌هایی از حوزه‌هایی همچون تربیت، روان‌شناسی، جامعه‌شناسی و سیاست، نشان داده شده که چگونه این قواعد می‌توانند از متون دینی، گزاره‌هایی منسجم و قابل نظریه‌پردازی استخراج کنند. همچنین، الگویی گام‌به‌گام برای تبدیل مفاهیم دینی به نظریه‌های علمی ارائه شده که شامل مراحل انتخاب مسئله، تحلیل دلالی، استخراج مفاهیم نظری، و ارزیابی نظریه در چهارچوب اسلامی است.
نتیجه پژوهش حاکی از آن است که مباحث الفاظ، به‌عنوان ابزار فهم عقلانی و زبان‌شناسانه متون، می‌توانند پایه‌ای روشمند و بومی برای توسعه علوم انسانی اسلامی فراهم کنند.
UR  - https://pajohesh.nashriyat.ir/node/5003161
L1  - ER  -