روش شناسی پژوهش در علوم انسانی، سال چهاردهم، شماره دوم، پیاپی 28، پاییز و زمستان 1402، صفحات -

    واکاوی روش‌شناسی تحلیل مضمون و شبکة مضامین به‌مثابة یک پژوهش کیفی

    نوع مقاله: 
    ترویجی
    نویسندگان:
    زهرا کاظمی زاده / *دانشجوی دکتری - دانشگاه علامه طباطبایی، دکتری فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی / kazemi2035@gmail.com
    زهره کاظمی زاده / کارشناس ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم / zkazemi664@gmail.com
    ✍️ سیف‌اله فضل‌الهی قمشی / دانشیار - گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه طلوع مهر، قم، ایران / fazlollahigh@tolouemehr.ac.ir
    doi 10.22034/pajohesh.2025.2022141
    چکیده: 
    یکی از فنون تحلیلی مناسب در تحقیقات کیفی، روش «تحلیل مضمون» است که به‌ صورت گسترده از آن استفاده می‌شود. از این روش می‌توان برای شناخت الگوهای موجود در داده‌های کیفی بهره برد. هدف این مقاله بررسی روش مزبور و شبکة مضامین در پژوهش‌های کیفی است. این پژوهش به روش توصیفی ـ تحلیلی انجام شده، اطلاعات آن به روش اسنادی گردآمده و ابزار جمع‌آوری داده‌ها عمدتاً به‌صورت فیش‌برداری و یادداشت‌برداری از متون بوده است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که «تحلیل مضمون» یکی از شیوه‌های متداول تحلیل محتوا و روشی برای تحلیل داده‌های کیفی حاصل از مصاحبه، بحث گروهی، پرسشنامه‌های کیفی و اسناد چاپی به‌حساب می‌آید. این پژوهش با استفاده از روش «تحلیل مضمون»، به دو صورت استقرایی و قیاسی انجام شده است. فرایند تحلیل مضمون و تحلیل شبکة مضامین شامل مراحل ذیل است: تجزیه و توصیف متن؛ تشریح و تفسیر متن؛ ادغام و یکپارچه‌سازی متن؛ تلخیص شبکه مضامین و ارائة آن به‌صورت متن مشروح، ماتریس، جدول و شبکه مضامین. در روش تحلیل مضمون، پژوهشگر مجموعه داده‌ها را با دقت سازمان‌دهی و مضامین مشترک، موضوعات، انگاره‌ها و الگوهای معنایی را شناسایی می‌کند. این روش مانند سایر روش‌های پژوهش، دارای ویژگی‌های مثبت و منفی است که باید در کاربرد آن مد نظر قرار گیرد.
    Article data in English (انگلیسی)
    شیوه ارجاع به این مقاله: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    کاظمی زاده، زهرا، کاظمی زاده، زهره، فضل‌الهی قمشی، سیف‌اله.(1402) واکاوی روش‌شناسی تحلیل مضمون و شبکة مضامین به‌مثابة یک پژوهش کیفی. دو فصلنامه روش شناسی پژوهش در علوم انسانی، 14(2)، - https://doi.org/10.22034/pajohesh.2025.2022141

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    زهرا کاظمی زاده؛ زهره کاظمی زاده؛ سیف‌اله فضل‌الهی قمشی."واکاوی روش‌شناسی تحلیل مضمون و شبکة مضامین به‌مثابة یک پژوهش کیفی". دو فصلنامه روش شناسی پژوهش در علوم انسانی، 14، 2، 1402، -

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    کاظمی زاده، زهرا، کاظمی زاده، زهره، فضل‌الهی قمشی، سیف‌اله.(1402) 'واکاوی روش‌شناسی تحلیل مضمون و شبکة مضامین به‌مثابة یک پژوهش کیفی'، دو فصلنامه روش شناسی پژوهش در علوم انسانی، 14(2), pp. -

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    کاظمی زاده، زهرا، کاظمی زاده، زهره، فضل‌الهی قمشی، سیف‌اله. واکاوی روش‌شناسی تحلیل مضمون و شبکة مضامین به‌مثابة یک پژوهش کیفی. روش شناسی پژوهش در علوم انسانی، 14, 1402؛ 14(2): -