سال دوازدهم، شماره اول، پياپي 23، بهار و تابستان 1400
محمدجواد قاسمي اصل اصطهباناتي/ دكتراي فلسفه اقتصاد اسلامي مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني (ره)
ghasemi2561@anjomedu.ir
دريافت: 17/11/1400 ـ پذيرش: 18/03/1401
چکيده
«روش‌شناسي» پيش‌شرط تحقيق نظام‌مند است. علوم رفتاري اسلامي نيازمند روش‌شناسي معتبري است که با فقه، هماهنگ و همزبان باشد. هدف تحقيق، ترسيم سازوکار روش‌شناختي مشترک علوم رفتاري اسلامي و فقه با استمداد از ابزارهاي موجود در دانش اصول فقه است. مطابق يافته‌هاي تحقيق، سازوکار «استظهار» در اصول فقه، متصدي تشريح معناي کلام شارع است که منبع نظريات مفهومي رفتاري در علوم اسلامي است. همين سازوکار در تشريح معناي رفتار متشرعان کارايي دارد. کاربرد اين سازوکار در معناي رفتار، داراي سابقه تاريخي بين فقها از قرن چهارم هجري در استظهار رفتار معصومان عليهم السلام، فقها، متشرعان و عموم عقلاست. ظهور˚ نتيجه استظهار است و با تقويت احتمال متکي به قرائن واقعي شکل مي‌گيرد. تعيين ظواهر در مدلول مطابقي کلام و رفتار، مبتني بر اطلاق لفظي يا مقامي و مقدمات حکمت است. تعيين ظواهر در مدلول التزامي کلام و رفتار، براساس استيفاي مفهوم موافق يا مخالف، و دلالت سياقي شامل دلالت اقتضا، تنبيه و اشاره است.
كليدواژه‌ها: استظهار، نظريه‌پردازي، علوم رفتاري اسلامي، مدلول مطابقي و التزامي، اطلاق و تقييد، مفهوم موافق و مخالف، دلالت سياقي.