سال دوازدهم، شماره اول، پياپي 23، بهار و تابستان 1400
* محمد قاسم‌پور قاضي‌محله/ دانشجوي کارشناسي ارشد جامعه‌شناسي دانشگاه باقرالعلوم عليه السلام
mohammadghasempur@chmail.ir
غلامرضا پرهيزکار/ استاديار گروه جامعه‌شناسي مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني (ره) gpicac@gmail.com
دريافت: 18/10/1400 ـ پذيرش: 07/02/1401
چکيده
الگوي «پسکاوي تجارب زيست مؤمنانه» روشي پيشنهادي براي مطالعه در حوزة علوم انساني‌اسلامي با بهره‌گيري از تجارب زيستة مؤمنان و با لحاظ تأثيرپذيري آنان از معارف ديني در فهم پديده‌ها و عملکردهاي زندگي است. در اين الگو نخست فهم‌ها يا عملکردهاي مؤمنانه شناسايي و سپس به‌مثابه فرضيه‌اي ملهم از دين، به دين عرضه و ارزيابي مي‌شود تا در نهايت از اين طريق به دانش‌هاي جديد و مطابق شرايط جديد ـ و البته مورد تأييد دين ـ برسيم. در اين تحقيق با روش تحليلي ـ توصيفي به‌دنبال کاربست و نشان دادن نحوه استفاده از اين روش براي تحقيق در حوزة علوم انساني اسلامي و نشان دادن ظرفيت‌هاي آن هستيم كه مطالعه موردي اين روش، بر ايده «آتش‌به‌اختيار» انجام شده است؛ ايده‌اي که از سوي مقام معظم رهبري مطرح گرديد. «آتش‌به‌اختيار» نمونة بارز تجارب زيست مؤمنانه است که ظرفيت بازخواني در قالب الگوي پسکاوي براي توليد علم و نظريه ديني را دارد. براين‌اساس، ديدگاه «آتش‌به‌اختيار» پس از شناسايي دقيق به‌عنوان فرضيه، به يکي از منابع مهم ديني، يعني سيره عرضه و ارزيابي گرديد. مطابق نمونه‌هاي يافت‌شده از سيره، ديدگاه «آتش‌به‌اختيار» در کليت خود با سيره قابل تأييد است و انجام عمل آتش‌به‌اختيار در برخي شرايط اجتماعي مجاز و در هنگام عمل به آن نيز رعايت برخي شروط لازم است.
كليدواژه‌ها: آتش‌به‌اختيار، آيت‌الله العظمي خامنه‌اي، سيرة معصومان عليهم السلام، الگوي پسکاوي، تجارب زيسته.