روش شناسی پژوهش در علوم انسانی

روش کیفی به منزلة یکی از پارادایم های اصلی روشی در جامعه شناسی است که در برابر پارادایم اثباتی قرار دارد. ویژگی های ماهوی این روش ازسویی، و نو بودن این روش در محافل علمی و دانشگاهی ایران ازسوی دیگر، سبب شده که هنوز این روش جایگاه شایستة خود را در محافل دانشگاهی و پژوهشی ایران نیابد. سیطرة روش اثباتی موجب شده که کارهای انجام گرفته با روش کیفی، فاقد اتقان و استحکام لازم قلمداد شود و چالش های گوناگونی در برابر روش کیفی قرار گیرد. ازجمله چالش های اصلی، چالش مدیریت کیفیت یا به زبان تسامح و تساهل، ملاک سنجش اعتبار در روش تحقیق کیفی است. ازهمین رو در این نوشتار کوشیده ایم تا این بحث را دربارة دو روش اثنوگرافی (به مثابه کیفی ترین روش کیفی) و گرانددتئوری (به مثابه روش قرار گرفته در حالت میانه روش کیفی و اثباتی) پیگیری کنیم. در این نوشتار، اثبات کرده ایم که مدیریت کیفیت در اثنوگرافی، محصول درک دقیق معنا از دیدگاه کنشگر و در گرانددتئوری محصول پیمودن دقیق مراحل نظریه سازی است.