Research Methodology in the Human Sciences

یکی از عارفان و مفسران غرب اسلامی در سدۀ ششم هجری، ابن برجان اندلسی است. تفسیر مختصر او، «ایضاح الحکمة بأحکام العبرة» نام دارد. هدف این پژوهش بررسی روش تفسیری ابن برجان در این تفسیر است. روش این پژوهش، اسنادی، توصیفی ـ تحلیلی و بر مبنای مباحث روش شناسیِ تفسیر قرآن است. یافته ها حاکی از این است که ایضاح الحکمه یک تفسیر ترتیبی گزینشی است که می تواند به عنوان یک تفسیر عرفانی و واعظانه به شمار آید. هدف ابن برجان موعظۀ مخاطب و هدایت او به شهود عالم غیب به واسطۀ عبرت است. منظور ابن برجان از عبرت، فرایند رسیدن به عالم غیب از طریق تأمل بر اعماق آیات قرآن و پدیده های طبیعت و همچنین معارف و آگاهی های نهفته در این آیات است. ابن برجان به قرینه های فهم آیات، خواه قراین پیوسته و ناپیوسته‌ی لفظی، ازجمله آیات قرآن و احادیث، و خواه قراین غیر لفظی توجه دارد؛ اما شاید بتوان گفت که بیشتر از روش قرآن به قرآن استفاده می کند؛ اگرچه به احادیث نیز توجه دارد. افزون بر این، او در توضیح معنای آیات، از کتاب های عهدین و اشعار نیز بهره برده است.