روش شناسی پژوهش در علوم انسانی، سال سیزدهم، شماره دوم، پیاپی 26، بهار و تابستان 1401، صفحات 75-88

    امکان تولید علم دینی از منظر علامه ‌‌مصباح ‌یزدی و دکتر علی پایا*

    نوع مقاله: 
    ترویجی
    نویسندگان:
    ✍️ مطهره رمضانی / طلبه سطح دو گرایش علوم تربیتی جامعة الزهراء و دانشجوی کارشناسی ارشد روان شناسی عمومی دانشکده هدی / mmsr9223@gmail.com
    محمد صادقی / طلبه سطح چهار حوزة علمیه و دانشجوی کارشناسی ارشد روان شناسی اسلامی مؤسسة اخلاق و تربیت / mohammad.sadeghi1368@gmail.com
    چکیده: 
    بنیادی ترین پرسشی که پیش از استخراج علوم انسانی (مانند علوم تربیتی و روان شناسی) از منابع اسلامی مطرح می شود، «امکان یا عدم امکان تولید علم دینی» است. مقاله حاضر با هدف بازخوانی نظریه «علم دینی» علامه مصباح یزدی به عنوان قائل به امکان و دکتر علی پایا به عنوان قائل به عدم امکان و مقایسه آراء ایشان با رویکرد تربیتی نگاشته شده است. روش این پژوهش توصیفی ـ تحلیلی و با شیوه کتابخانه ای انجام شده است. منابع استفاده شده فلسفی و تربیتی هستند. این نوشتار در پنج محور مفهوم شناسی واژه «علم» و «دین»، تعریف «علم دینی»، بررسی امکان و عدم امکان علم دینی از نگاه آیت الله مصباح یزدی و دکتر پایا، تکنولوژی دینی، و در محور آخر به بررسی آراء پرداخته است. مطابق یافته ها و پس از مقایسه آراء، تولید علوم انسانی ـ ازجمله علوم تربیتی ـ بر پایه دین امکان پذیر است؛ زیرا ازیک سو گزاره های ارزشی مانند گزاره های واقع نما و مطابق با شأنیت علم، کاشف حقیقت هستند و از سوی دیگر، دین منبعی برای آموزه های ارزشی و تربیتی است.
    Article data in English (انگلیسی)
    Title: 
    The Possibility of Producing Religious Science as per Allameh Mibah Yazdi and Prof. Ali Paya
    Abstract: 
    Prior to inferring humanities (such as educational sciences and psychology) from the Islamic resources, the most fundamental question is "the possibility or impossibility of producing religious science". Having reviewed Allameh Misbah's theory as the proponent of "religious science" and that of Prof. Ali Paya as the opponent, this paper goes to compare the two theories through an educational approach. The adopted method is descriptive-analytic and library reference. Resources used are philosophical and educational. This project is carried out in the course of five phases: semantics of terms "science" and "religion", definition of "religious science", whether religious science is possible or impossible as per Ayatullah Misbah and Prof. Ali Paya's viewpoints, religious technology, and at last the examination of their opinions. According to the findings and after comparison, it turns out that producing humanities –including educational sciences- are possible. This is because from one side, value propositions like factual and realistic ones uncover the truth; and from another side, religion is a resource of educational and value doctrines.
    متن کامل مقاله: 

    * این مقاله در همایش بین المللی «علوم انسانی اسلامی در اندیشه علامه محمدتقی مصباح یزدی» پذیرش شده است.

     

        اخلاقي، نازيلا و مهدي حسين‌زاده يزدي، 1393، «علم ديني در مقام توصيف و توصيه؛ بازخواني نظريه استاد مصباح‌ يزدي»، نظريه‌هاي اجتماعي متفکران مسلمان، سال چهارم، ش ۲، ص 359ـ381.
        ـــــ ، ۱۳۹۶، «مقايسه نظريه علم ديني آيت‌الله جوادي آملي، آيت‌الله مصباح ‌يزدي و دکتر گلشني»، حکمت اسراء، سال نهم، ش ۱، ص 93ـ127.
        باربور، ايان، 1379، علم و دين، ترجمة بهاءالدين خرمشاهي، چ سوم، تهران، مرکز نشر دانشگاهي.
        پايا، علي، ۱۳۸۶الف، «دشواري‌هاي سخن گفتن از مفهوم علم ديني»، اخبار اديان، سال پنجم، ش ۳و۴، ص 60-69.
        ـــــ ، ۱۳۸۶ب، «ملاحظاتي نقادانه درباره دو مفهوم علم ديني و علم بومي»، حکمت و فلسفه، سال سوم، ش ۲و۳، ص 39ـ76.
        ـــــ ، ۱۳۹۱، «تکنولوژي ديني: چيستي و امکان تحقق»، روش‌شناسي علوم انساني، سال هجدهم، ش ۷۳، ص 7ـ52.
        ـــــ ، ۱۳۹۵الف، از قرآن چه و چگونه مي‌توان آموخت؟، در: zeitoons.com
        ـــــ ، ۱۳۹۵ب، «چگونه مي‌توان کارايي علوم انساني را افزايش داد؟»، روش‌شناسي علوم انساني، سال بيست و دوم، ش ۸۶، ص 73ـ119.
        ـــــ ، ۱۳۹۹، علم ديني، علم بومي و علم اسلامي؛ محال‌انديشي يا دورانديشي، تهران، مرکز نشر دانشگاهي.
        ـــــ و عليرضا منصوري، ۱۳۹۷، «علم و تکنولوژي؛ تفاوت‌ها، تعامل‌ها و تبعات آنها»، فلسفه علم، سال هشتم، ش ۲، ص 155ـ184.
        ـــــ ، 1398، «رابطه فلسفي علوم انساني و تکنولوژي»، روش‌شناسي علوم انساني، سال بيست و پنجم، ش ۹۹، ص 19ـ33.
        مصباح، مجتبي، ۱۳۹۵، فلسفه اخلاق، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني.
        مصباح‌ يزدي، محمدتقي، 04/10/1389، سخنراني در هشتمين همايش وحدت حوزه و دانشگاه، در: mesbahyazdi.ir
        ـــــ ،۱۳۹۰، «علم ديني و اسلامي‌سازي علوم انساني»، معارف، ش ۸۶، ص 16ـ21.
        ـــــ ، ۱۳۹۷، رابطه علم و دين، نگارش علي مصباح، چ پنجم، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني.
        موحد ابطحي، سيدمحمدثقي، 1393، «ابطال‌گرايي»، در: دانشنامه‌پژوه، قم، پژوهشکده باقرالعلوم، pajoohe.ir
        Wikifeqh.ir
    شیوه ارجاع به این مقاله: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    رمضانی، مطهره، صادقی، محمد.(1401) امکان تولید علم دینی از منظر علامه ‌‌مصباح ‌یزدی و دکتر علی پایا*. دو فصلنامه روش شناسی پژوهش در علوم انسانی، 13(2)، 75-88

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    مطهره رمضانی؛ محمد صادقی."امکان تولید علم دینی از منظر علامه ‌‌مصباح ‌یزدی و دکتر علی پایا*". دو فصلنامه روش شناسی پژوهش در علوم انسانی، 13، 2، 1401، 75-88

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    رمضانی، مطهره، صادقی، محمد.(1401) 'امکان تولید علم دینی از منظر علامه ‌‌مصباح ‌یزدی و دکتر علی پایا*'، دو فصلنامه روش شناسی پژوهش در علوم انسانی، 13(2), pp. 75-88

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    رمضانی، مطهره، صادقی، محمد. امکان تولید علم دینی از منظر علامه ‌‌مصباح ‌یزدی و دکتر علی پایا*. روش شناسی پژوهش در علوم انسانی، 13, 1401؛ 13(2): 75-88