رویکرد منبع‌شناسانه به سیرۀ اهل‌بیت (ع)
نوع مقاله:
ترویجی
نویسندگان:
مهدی مردانی گلستانی
/ استادیار پژوهشکده علوم اسلامی رضوی بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی / mahdi_mardani@islamic-rf.ir
/ استادیار پژوهشکده علوم اسلامی رضوی بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی / mahdi_mardani@islamic-rf.irچکیده:
شناخت رویکردهای سیره پژوهی یکی از آگاهی های لازم در حوزه معارف اسلامی است که تأثیر زیادی در میزان بهره مندی از سیره اهل بیت(ع) دارد؛ زیرا با شناخت این رویکردها می توان دیدگاه های مرتبط را رصد نمود و زمینه مقایسه آنها را فراهم آورد و امکان رویارویی منطقی با چالش های فرارو را مهیا ساخت. یکی از رویکردهای سیره پژوهی، رویکرد «منبع شناسانه» است. در این رویکرد ، سیره به مثابه منبع حکم شرعی نگاه می گردد و به هدف تبیین آموزه های فقهی به کار گرفته می شود. این مقاله کوشیده است با بررسی آن دسته از متون سیره که به احکام و آموزه های فقهی نظر دارد، اولاً به تبیین تاریخی این نگره سیره پژوهی بپردازد و ثانیاً، پیامدهای نظری آن را تبیین کند. نتیجه حاصل از این تحقیق نشان می دهد که رویکرد منبع شناسانه پنج مرحله (تأسیس، استناد، استنباط، انشعاب و استقلال) را پشت سر گذاشته است و در دو بخش مفهوم و قلمرو اثربخشی دارد.
کلمات کلیدی:
Article data in English (انگلیسی)
Title:
Sourceological Approach in Ahlulbeit's Biography
Abstract:
Knowing different approaches to the study of biography is one necessary prerequisite to the discipline of Islamic studies which plays a leading role in the benefit of the biography of Ahlulbeit (PBUT), because by knowing those approaches, we can observe the related viewpoints and prepare the ground for their comparison and for logical addressing the challenges to come. One of the approaches of the study of biography is "knowing references". In this approach, the line of conduct and biography of Ahlulbeit is looked upon as a resource of juristic rulings which aims to explain legal doctrines.
In his paper by considering those biography texts that concern juristic rulings and doctrines, the author tries to firstly explain this particular approach to biography in terms of history and secondly explain its theoretical upshots. The results show that reference approach has passed five phases (establishment, documentation, inferring, branching, and independence) being effective in two areas of conception and scope.
- ابن ابي‌جمهور، محمدبن زين‌الدين، ۱۴۰۳ق، عوالي اللئالي العزيزية في الأحاديث الدينية، قم، سيدالشهداء.
- ابن‌سيده، علي‌بن اسماعيل، 1421ق، المحکم و المحيط الأعظم، بيروت، دار الکتب العلميه.
- ابن‌فارس، احمد‌بن زكريا، ۱۴۰۴ق، معجم مقاييس اللغة، قم، مکتب الاعلام الاسلامي.
- ابن‌منظور، محمدبن مکرم، بي‌تا، لسان العرب، بيروت، دار الفکر.
- ابوالصلاح حلبي، تقي‌بن نجم، بي‌تا، الکافي في الفقه، اصفهان، کتابخانه عمومي امام اميرالمؤمنين.
- اردستاني، فاطمه و عابدين مومني، ۱۳۹۳، «سنت فعلي پيامبر و جايگاه آن در استنباط حکم از ديدگاه فريقين»، فقه و اصول، ش 97، ص 75-95.
- اميني، راضيه، ۱۳۹۷، تحليل رويکرد عملي فقيهان اماميه در مواجهه با سنت فعلي، مشهد، دانشگاه فردوسي.
- بحراني، يوسف‌بن احمد، ۱۳۶۳ق، الحدائق الناضرة في أحكام العترة الطاهرة، قم، مؤسسة النشر الاسلامي.
- بيگدلي، مصطفي، ۱۳۹۸، بررسي رويکرد فقيهان اماميه در مواجهه با سيره عملي معصومان، رسالة دکتري، مشهد، دانشگاه فردوسي.
- جعفريان، رسول، ۱۳۹۱، «رويکرد فقهي به سيره نبوي در يک صد سال گذشته»، مقالات و رسالات تاريخي، ش 1، ص 659-676.
- جوهري، اسماعيل‌بن حماد، ۱۴۰۴ق، تاج اللغة و صحاح العربية، بيروت، دار العلم للملايين.
- حسينيان، حامد، ۱۳۹۳، «سيره پويا؛ چالش‌هاي فراروي عمل به سيره و راه برون‌رفت از آن»، تاريخ اسلام، ش 58، ص 7-37.
- حکيم، محمدتقي، ۱۴۱۸ق، الأصول العامة للفقه المقارن، قم، مجمع جهاني اهل‌بيت.
- حلي، حسن‌بن يوسف مطهر، ۱۳۷۸، منتهي المطلب في تحقيق المذهب، مشهد مقدس، آستان قدس رضويي.
- ـــــ ، ۱۳۸۸، تذکرة الفقهاء، تهران، مکتبة المرتضويه.
- خادم، مهران، ۱۳۹۶، سيره عملي فقهاي اماميه در مواجهه با سنت فعلي معصومان، رسالة دکتري، مشهد، دانشگاه فردوسي.
- داداش‌نژاد، منصور و مرضيه‌سادات هاشمي، ۱۳۹۲، «روش فقهي محقق حلي در استناد به سيره رسول خدا»، تاريخ و فرهنگ، ش 91، ص 89-108.
- راغب اصفهاني، حسين‌بن محمد، ۱۴۱۲ق، مفردات ألفاظ القرآن، بيروت، دار الشاميه.
- رضايي کرماني، محمدعلي و احمد زارع زرديني، ۱۳۸۹، «روش نقد و بررسي عنوان کتب و ابواب حديثي از نگاه علامه محمدتقي شوشتري»، حديث‌پژوهي، ش 4، ص 113-140.
- صاحب‌بن عباد، اسماعيل‌بن عباد، ۱۴۱۴ق، المحيط في اللغة، بيروت، عالم الکتب.
- صادقي کاشاني، مصطفي، 1401، بهره‌مندي فقه از تاريخ، قم، مرکز بين‌المللي ترجمه و نشر المصطفي.
- صدوق، محمدبن علي، ۱۳۶۳، من لا يحضره الفقيه، تصحيح علي‌اکبر غفاري، قم، مؤسسة النشر الاسلامي.
- ضيائي‌فر، سعيد، ۱۳۸۲، جايگاه مباني کلامي در اجتهاد، قم، بوستان کتاب.
- ضيائي‌فر، سعيد، ۱۳۹۸، فلسفه علم فقه، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
- طباطبايي، سيدمحمدکاظم و سيدحسن حکيم، ۱۳۹۴، «مفهوم‌شناسي و نسبت‌سنجي دو اصطلاح حديث و سنت»، حديث حوزه، ش 11، ص 5-32.
- طوسي، محمدبن حسن، ۱۳۶۵، تهذيب الأحكام، تهران، دار الکتب الاسلاميه.
- عالم‌زاده نوري، محمد، ۱۳۹۱، استنباط حکم اخلاقي از سيره و عمل معصوم، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي.
- علم‌الهدي، علي‌بن حسين، ۱۳۷۶، الذريعة إلي أصول الشريعة، تهران، دانشگاه تهران.
- علم‌الهدي، علي‌بن حسين، ۱۳۸۷ق، جمل العلم و العمل، نجف اشرف، مطبعة الآداب.
- علم‌الهدي، علي‌بن حسين، ۱۴۱۷ق، مسائل الناصريات، تهران، رابطة الثقافة و العلاقات الاسلاميه.
- فتاحي واناني، فتاح، ۱۳۹۹، بررسي رويکرد عملي فقهاي اماميه در مواجهه با سنت فعلي، رسالة دکتري، مشهد، دانشگاه فردوسي.
- فيروزآبادي، محمدبن يعقوب، ۱۴۱۵ق، القاموس المحيط، بيروت، دار الکتب العلميه.
- فيومي، احمد‌بن محمد، ۱۴۱۴ق، المصباح المنير في غريب الشرح الکبير، قم، هجرت.
- قطب راوندي، سعيد‌بن هبة‌الله، ۱۴۰۵ق، فقه القرآن، قم، كتابخانة آيت‌الله مرعشي نجفي.
- کراجکي، محمدبن علي، ۱۴۱۰ق، کنز الفوائد، تحقيق عبدالله نعمه، قم، دار الذخائر.
- کرماني کجور، محمد، 1400، داده‌هاي تاريخي در فرآيند استنباط‌هاي فقهي، قم، دانشگاه باقرالعلوم.
- کليني، محمدبن يعقوب، ۱۳۶۳، الکافي، تصحيح علي‌اکبر غفاري، تهران، دار الکتب الاسلاميه.
- کهتري، محسن، ۱۳۹۴، «رويکرد»، در: دانشنامه پيشگام، مدخل ش 16، در:
- http://pishgam-pedia.rozblog.com/post/16
- محقق حلي، جعفر‌بن حسن، ۱۳۶۴، المعتبر في شرح المختصر، قم، سيدالشهداء.
- محمدي ري‌شهري، محمد، ۱۳۹۴، سيره پيامبر خاتم، قم، دارالحديث.
- محمدي ري‌شهري، ۱۳۹۷، شناخت‌نامه حديث، قم، دار الحديث.
- مرداني گلستاني، مهدي، ۱۳۹۸، توسعه استنباط از فعل معصوم، مشهد، بنياد پژوهش‌هاي اسلامي.
- مظفر، محمدرضا، بي‌تا، اصول الفقه، قم، اسماعيليان.
- مغنيه، محمدجواد، ۱۹۷۵م، علم أصول الفقه في ثوبه الجديد، بيروت، دار العلم للملايين.
- مكي عاملي، زينالدينبن علي (شهيد ثاني)، ۱۳۷۴، تمهيد القواعد، قم، دفتر تبليغات اسلامي.
- ملکيان، مصطفي، ۱۳۸۰، «روش‌شناسي در علوم سياسي»، علوم سياسي، ش 14، ص 273-292.
- موسوي قزويني، علي، ۱۴۲۲ق، تعليقة علي معالم الأصول، قم، مؤسسة النشر الاسلامي.
- مهريزي، مهدي و غلامحسين مير، ۱۳۹۳، «قواعد شناسايي احاديث سيره نزد فريقين»، پژوهشنامه علوم حديث تطبيقي، ش 1، ص 33-53.
- ميرباقري، سيدمحمدمهدي، ۱۳۹۸، درآمدي بر رويکردهاي فقه حکومتي، قم، تمدن نوين اسلامي.
- ميرزاي قمي، ابوالقاسم، ۱۳۷۸، قوانين الأصول، تهران، مکتبة العلمية الاسلاميه.
- نجفي، محمدحسن، ۱۳۶۲ق، جواهر الکلام، بيروت، دار احياء التراث العربي.
- نسفي، عمر‌بن محمد، ۱۴۱۸ق، طلبة الطلبة في الإصطلاحات الفقهية، بيروت، دار الکتب العلميه.
- هاشمي شاهرودي، سيدمحمود، ۱۳۹۲، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل‌بيت، قم، مؤسسة دائرة‌المعارف فقه اسلامي بر مذهب اهل‌بيت.
- Oxford University, 1884, "approach", Website, Oxford learnersdictionaries,
- www.Oxfordlearnersdictionaries.com/definition/english/approach.
شیوه ارجاع به این مقاله:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
مردانی گلستانی، مهدی.(1401) رویکرد منبع‌شناسانه به سیرۀ اهل‌بیت (ع). دو فصلنامه روش شناسی پژوهش در علوم انسانی، 13(2)، 47-58
مهدی مردانی گلستانی."رویکرد منبع‌شناسانه به سیرۀ اهل‌بیت (ع)". دو فصلنامه روش شناسی پژوهش در علوم انسانی، 13، 2، 1401، 47-58
مردانی گلستانی، مهدی.(1401) 'رویکرد منبع‌شناسانه به سیرۀ اهل‌بیت (ع)'، دو فصلنامه روش شناسی پژوهش در علوم انسانی، 13(2), pp. 47-58
